به گزارش خبرگزاری ایمنا، موفقیت در امتحانات تنها به میزان ساعات مطالعه محدود نمیشود، بلکه کیفیت مطالعه و نحوه مدیریت زمان نقش اساسی دارد. دانشآموزانی که از ابتدای سال تحصیلی برای خود برنامهریزی دقیق دارند، کمتر دچار اضطراب شب امتحان میشوند و این برنامهریزی به آنها کمک میکند تا مطالب را به صورت تدریجی و منظم مرور کنند و از فشارهای لحظه آخر دور بمانند. در واقع، برنامهریزی صحیح نوعی سرمایهگذاری ذهنی است که آرامش و اعتماد به نفس را در روز امتحان به همراه دارد.
برنامهریزی تحصیلی باید متناسب با توانایی فردی و شرایط زندگی دانشآموز باشد. اگر برنامه بیش از حد سنگین یا غیرواقعی باشد، به جای ایجاد نظم، باعث خستگی و دلزدگی میشود و بهترین روش، تقسیم ساعات مطالعه به بخشهای کوتاه همراه با استراحتهای منظم است. استفاده از جدول زمانبندی روزانه یا هفتگی، اولویتبندی دروس بر اساس اهمیت و ضعفهای فردی و انعطافپذیری در تغییر برنامه هنگام نیاز، از اصول یک برنامهریزی موفق به شمار میرود.
مطالعه تنها حفظی، در بلندمدت کارایی ندارد و دانشآموزان باید از روشهای فعال مانند خلاصهنویسی، تهیه نقشه ذهنی، طرح پرسش و پاسخ و آموزش مطالب به دیگران استفاده کنند. این روشها باعث میشود ذهن درگیر و اطلاعات به حافظه بلندمدت منتقل شود، همچنین مرور دورهای مطالب، به ویژه در فواصل زمانی مشخص، از فراموشی جلوگیری میکند و مطالعه فعال نه تنها کیفیت یادگیری را افزایش میدهد، بلکه اعتماد به نفس دانشآموز را نیز تقویت میکند.
جلسه امتحان خود یک میدان مدیریت زمان است و دانشآموز باید ابتدا سوالات سادهتر را پاسخ دهد تا روحیه و اعتماد به نفس پیدا کند، سپس به سراغ سوالات دشوارتر برود. تقسیم زمان برای هر سوال و توجه به زمان باقیمانده، مانع از جا ماندن پاسخها میشود، همچنین خواندن دقیق صورت سوال و پرهیز از عجله، از اشتباهات رایج جلوگیری میکند و تمرین شبیهسازی امتحان در خانه میتواند مهارت مدیریت زمان را تقویت کند.
کاهش کیفیت یادگیری نتیجه همپوشانی چندین عامل است / بروز ضعفهای درمان نشده در پایههای کمتر تحصیلی به صورت ناتوانی در یادگیری
محسن لعلی، روانشناس و مشاور خانواده و عضو هیئت علمی دانشگاه با تاکید بر اینکه نمیتوان افت تحصیلی دانشآموزان را به یک عامل واحد نسبت داد و برای بهبود عملکرد تحصیلی آنها لازم است ابتدا علل مختلف این افت شناسایی و راهکارهای مناسب ارائه شود تا راهکارهای ارائه شده، مؤثر باشد، به خبرنگار ایمنا میگوید: کاهش کیفیت یادگیری به طور معمول نتیجه همپوشانی چندین عامل است و بیتوجهی به هر یک از این ابعاد، تحلیل درست مسئله را دشوار میکند.
وی با بیان اینکه بررسی دقیق عملکرد تحصیلی در بازههای زمانی مختلف، معیار مناسبی برای تشخیص افت تحصیلی است، میافزاید: افت تحصیلی اغلب به صورت تدریجی شکل میگیرد و ممکن است در نگاه نخست چندان آشکار نباشد.
روانشناس و مشاور خانواده و عضو هیئت علمی دانشگاه با اشاره به ریشههای اولیه افت تحصیلی تصریح میکند: بخشی از مشکلات تحصیلی دانشآموز به ضعفهایی بازمیگردد که در سالهای ابتدایی تحصیل و به ویژه دوران دبستان، به درستی شناسایی یا درمان نشده است و این ضعفها در دورههای بعدی به صورت ناتوانی در یادگیری دروس پیچیدهتر بروز پیدا میکند.
دانشآموز باید در انجام تکالیف درسی و مطالعه برای امتحان و یادگیری دروس، استقلال داشته باشد / درگیر شدن دانشآموزان با اضطراب میتواند فرایند یادگیری را مختل کند
لعلی با بیان اینکه ویژگیهای شخصیتی نقش مؤثری در موفقیت تحصیلی ایفا میکنند، ادامه میدهد: داشتن روحیه تلاشگر و هدفمند، میتواند مسیر رشد تحصیلی دانشآموز را هموار کند و دانشآموز و به نتایج مطلوب در روند عملکرد تحصیلی خود برسد و باید توجه داشت که نقش سلامت روان در محیط مدرسه را نباید نادیده گرفت.
وی با بیان اینکه محیط منفی و درگیر شدن دانشآموزان با اضطراب یا افسردگی میتواند فرایند یادگیری را مختل کند، میگوید: این شرایط علاوه بر مختل کردن فرایند یادگیری، انگیزه دانشآموزان را نیز تحت تأثیر قرار میدهد و پیامدهای این موضوع در روند تحصیلی دانشآموز به خوبی نمود پیدا خواهد کرد.
روانشناس و مشاور خانواده و عضو هیئت علمی دانشگاه با بیان اینکه محیط خانواده و شیوه ارتباط میان والدین و ارتباط والدین با دانشآموزان نیز در روند پیشرفت تحصیلی فرد تأثیرگذار است، اضافه میکند: دانشآموز باید خود بیاموزد که در انجام تکالیف درسی و مطالعه برای امتحان و یادگیری دروس، استقلال داشته باشد و در این امور به فرد دیگری وابسته نباشد و این موضوعی است که باید مد نظر والدین نیز قرار گیرد.
ضرورت استفاده بهینه از فاصله زمانی میان امتحانات / حل نمونه سوالات امتحانی و شبهامتحانی برای موفقیت در امتحان کارآمد است؟
سید محمدعلی ظفر، روانشناس بالینی و مشاور تحصیلی با تاکید بر اینکه مطالعه در ایام امتحانات باید هدفمند و اصولی باشد، به خبرنگار ایمنا میگوید: استفاده بهینه از فاصله زمانی میان امتحانات باید همواره مد نظر دانشآموزان قرار بگیرد، چراکه دانشآموزان میتوانند از این فرصت برای مرور مباحثی که آنها را کامل فرا نگرفتهاند استفاده کنند و در درسهایی که صرف خواندن کتاب کافی نیست، از محتوای آموزشی آنلاین یا فیلمهای آموزشی بهره ببرند.
وی با بیان اینکه توصیه میشود دانشآموزان ابتدا بر کتاب درسی و مفاهیم آن مسلط شوند و سپس به حل نمونه سوالات امتحانی و شبهامتحانی روی آورند، میافزاید: در شب امتحان، نباید به مطالعه مطالب جدید پرداخت، بلکه تمرکز اصلی باید بر حل نمونه سوال باشد و تمرین با سوالات مشابه، آمادگی ذهنی دانشآموز را افزایش میدهد.
روانشناس بالینی و مشاور تحصیلی با بیان اینکه دروس حفظی نیازمند مرور مستمر هستند و استفاده از فلشکارت میتواند به تثبیت مطالب کمک کند، تصریح میکند: دروس تحلیلی و فرمولمحور مانند ریاضی باید با فهم عمیق مفاهیم و حل تمرین آموخته شوند و حفظ کردن صرف فرمولها کارآمد نخواهد بود.
برنامهریزی صحیح و تلاش مستمر برای رسیدن به اهداف / کندی مطالعه، خستگی ذهنی و در نهایت رها کردن درس با کمالگرایی بیش از حد
ظفر با بیان اینکه پنج مرحله اصلی یادگیری شامل آموزش اولیه، مطالعه دقیق، حل و تحلیل نمونه سوال، ارزیابی و تکرار است، ادامه میدهد: اجرای منظم این مراحل، فرایند یادگیری را کامل میکند و مانع از بروز ضعفهای اساسی در امتحانات میشود.
وی با بیان اینکه برنامهریزی صحیح و تلاش مستمر میتواند مسیر رسیدن به اهداف را برای دانشآموزان هموار کند و دانشآموزان باید برنامهریزی صحیحی برای ایام امتحانات داشته باشند، میگوید: ارزیابی در پایان مطالعه، علاوه بر سنجش میزان یادگیری، اعتماد به نفس دانشآموز را به شکل چشمگیری افزایش میدهد.
روانشناس بالینی و مشاور تحصیلی اضافه میکند: برخی دانشآموزان به دلیل کمالگرایی بیش از حد، زمان زیادی را صرف یک بخش محدود از کتاب میکنند که این امر موجب کندی مطالعه، خستگی ذهنی و در نهایت رها کردن درس میشود و دانشآموزان باید حتی اگر زمان کمی تا امتحان باقی مانده است، واقعبین باشند، از همان فرصت محدود استفاده کنند و به تواناییهای خود ایمان داشته باشند.
افت تحصیلی یکی از چالشهای جدی در مسیر موفقیت دانشآموزان است که این افت بیشتر به دلیل ضعف در برنامهریزی، بیانگیزگی، مشکلات خانوادگی یا مسائل روانی رخ میدهد و گاهی فشار بیش از حد والدین یا مقایسه مداوم با دیگران نیز باعث کاهش انگیزه میشود. افت تحصیلی نه تنها بر نمرات تأثیر میگذارد، بلکه اعتماد به نفس و آینده تحصیلی دانشآموز را نیز تحت تأثیر قرار میدهد و از همین رو شناسایی سریع علل آن ضروری است.
برای جلوگیری از افت تحصیلی، لازم است دانشآموزان از مشاوره تحصیلی و روانشناسی بهره بگیرند، حمایت خانواده و معلمان در این زمینه بسیار مؤثر است و ایجاد انگیزه از طریق تشویق، تعیین اهداف کوچک و قابل دستیابی و ارتباط مثبت با محیط آموزشی، نقش کلیدی دارد، همچنین استفاده از روشهای نوین آموزشی، مانند بازیهای آموزشی یا یادگیری گروهی، میتواند جذابیت مطالعه را افزایش دهد و مانع دلزدگی شود.
سلامت جسمی و روانی ارتباط مستقیم با عملکرد تحصیلی دارد؛ خواب کافی باعث تثبیت اطلاعات در حافظه میشود، تغذیه مناسب انرژی ذهنی و جسمی را تأمین میکند و ورزش منظم تمرکز و آرامش را افزایش میدهد. دانشآموزانی که سبک زندگی سالم دارند، کمتر دچار اضطراب امتحان میشوند و توانایی بیشتری برای مدیریت فشارهای تحصیلی دارند. مراقبت از سلامت روانی، از طریق گفتوگو با دوستان، خانواده یا مشاور، نیز مانع از بروز افت تحصیلی میشود.
موفقیت در امتحانات نتیجه ترکیب تلاش فردی، برنامهریزی دقیق، حمایت خانواده و مدرسه و مراقبت از سلامت روانی و جسمی است و اگر این عوامل در کنار هم قرار گیرند، نه تنها احتمال افت تحصیلی کاهش مییابد، بلکه دانشآموزان میتوانند با اعتماد به نفس و آرامش، مسیر موفقیت تحصیلی خود را هموار سازند. نگاه آیندهنگر به امتحانات، یعنی دیدن آنها بهعنوان فرصتهایی برای رشد و یادگیری، باعث میشود دانشآموزان از هر تجربه امتحانی درس بگیرند و برای مراحل بعدی زندگی آمادهتر شوند.
منبع: ایمنا
