اقتصاد ایران در سالهای اخیر، در نقطهای میان رکود مزمن و تلاش برای بقا قرار گرفته است. بسیاری از شاخصها، از تورم و بیکاری گرفته تا رشد تولید، نشان میدهند که اقتصاد کشور هنوز نتوانسته از چرخهی فرسایندهی بیثباتی خارج شود.
درحالیکه برخی آمارها از بهبود نسبی در بخشهایی مانند صادرات غیرنفتی خبر میدهند، واقعیت میدانی حکایت از کاهش قدرت خرید مردم، افت سرمایهگذاری بخش خصوصی و بیاعتمادی فعالان اقتصادی دارد.
فشار تورم و تغییر رفتار اقتصادی مردم
در یک سال گذشته، تورم رسمی در محدودهی بالای ۳۰ درصد باقی مانده است. این موضوع نهتنها معیشت خانوارها را تحت تأثیر قرار داده، بلکه ساختار مصرف را نیز تغییر داده است.
در گفتوگو با فعالان بازار، مشاهده میشود که بسیاری از مردم دیگر تصمیمات اقتصادی خود را نه بر اساس درآمد، بلکه بر پایهی «ترس از آینده» میگیرند. از خرید خودرو گرفته تا پسانداز در بازار طلا و ارز، همه چیز رنگ احتیاط به خود گرفته است.
بنگاههای اقتصادی در تنگنای تصمیمگیری
بسیاری از شرکتها در ایران، بهویژه در صنایع کوچک و متوسط، با مشکل ناپایداری سیاستهای اقتصادی مواجهاند.
قوانین متغیر مالیاتی، محدودیت در واردات مواد اولیه، و نرخ بهرهی بالا باعث شده بنگاهها از سرمایهگذاری جدید خودداری کنند.
نتیجه، رکودی است که شاید در آمار رسمی «ملایم» توصیف شود، اما در واقعیت، برای کسبوکارهای کوچک به مرز خطر رسیده است.
در گزارشی از اقتصاد خبر آمده است که بخش تولید در برخی استانها با کاهش ۲۰ تا ۳۰ درصدی حجم فعالیت نسبت به سال گذشته روبهرو شده و بسیاری از کارگاههای کوچک، فعالیت خود را بهطور موقت متوقف کردهاند.
ارز، انرژی و سیاست خارجی
بازار ارز همواره یکی از تعیینکنندهترین عوامل وضعیت اقتصادی کشور بوده است. هر تغییر کوچک در نرخ دلار، بر قیمت تمام کالاها تأثیر مستقیم دارد.
در ماههای اخیر، با وجود کنترل نسبی نرخ ارز در بازار آزاد، فاصلهی بین نرخ رسمی و غیررسمی همچنان زیاد است و این شکاف موجب افزایش رانت و بیاعتمادی سرمایهگذاران خارجی شده است.
از سوی دیگر، نوسانات در بخش انرژی — بهویژه کمبود گاز در فصل زمستان و قطعی برق در تابستان — هزینههای تولید را افزایش داده و مانع رشد صنایع داخلی شده است.
امید محتاطانه؛ از اصلاح تا شفافیت
با وجود تمام مشکلات، هنوز برخی اقتصاددانان بر این باورند که شفافسازی در سیاستهای مالی و اقتصادی میتواند به بازسازی اعتماد کمک کند.
آنها معتقدند که اصلاح نظام مالیاتی، حذف رانت ارزی، و ثبات در مقررات تجاری، سه گام حیاتی برای خروج از وضعیت فعلی است.
در این میان، رسانههایی چون اقتصاد خبر نقش مهمی در آگاهیرسانی عمومی دارند. این رسانه با انتشار گزارشهای تحلیلی، تلاش میکند تا واقعیتهای اقتصاد ایران را بدون فیلتر و با تکیه بر دادههای واقعی منتشر کند.
جمعبندی
اقتصاد ایران در ۱۴۰۴ بیش از هر زمان دیگری به «اعتماد» نیاز دارد؛ اعتمادی میان دولت، بخش خصوصی و مردم.
تجربهی سالهای اخیر نشان داده که بدون شفافیت، هیچ سیاستی پایدار نمیماند.
در نهایت، آنچه بیش از همه اهمیت دارد، نه وعدههای کوتاهمدت، بلکه تصمیمهای بلندمدت و قابل پیشبینی است.
در چنین فضایی، تحلیلهای مستقل رسانههایی مانند اقتصاد خبر میتواند مسیر آگاهی و گفتوگوی اقتصادی را هموار کند.
