به گزارش خبرگزاری ایمنا، نقاشی از دیرباز نه‌تنها ابزاری برای خلق زیبایی، بلکه وسیله‌ای برای بیان احساسات و افکار پنهان انسان‌ها بوده است و این هنر بصری، به‌ویژه در کودکان و نوجوانان، نقشی فراتر از سرگرمی دارد و می‌تواند به عنوان پلی میان دنیای درونی و بیرونی فرد عمل کند؛ در واقع، نقاشی نوعی زبان غیرکلامی است که از طریق آن، فرد می‌تواند آنچه در ذهن و دل دارد را بدون نیاز به واژه‌ها بیان کند.
کودکان اغلب در نقاشی‌های خود خاطرات روزمره، رویاها و حتی ترس‌ها و اضطراب‌های خود را به تصویر میکشند و این تصاویر ممکن است ترکیبی از واقعیت و تخیل باشند، اما در هر صورت حامل پیام‌هایی هستند که می‌توانند به شناخت بهتر وضعیت روانی کودک کمک کنند و گاهی نقاشی‌ها بازتابی از نیازهای سرکوب‌شده یا احساسات تأمین‌نشده‌ای هستند که کودک قادر به بیان مستقیم آنها نیست.
نقاشی همچنین بستری برای تخلیه هیجانی است و کودک ممکن است آرزوهایش را در قالب یک خانه خیالی یا یک قهرمان قدرتمند نقاشی کند یا دردهای خود را در رنگ‌های تیره و خطوط شکسته نشان دهد و این فرایند نه‌تنها به آرام‌سازی ذهن کمک می‌کند، بلکه می‌تواند راهی برای خودشناسی و رشد عاطفی باشد و در این میان، نقش والدین و مربیان در توجه به این نشانه‌ها بسیار مهم است.
آزادی در انتخاب موضوع و ابزار نقاشی، تأثیر چشمگیری در کیفیت بیان درونیات دارد؛ وقتی کودک بتواند بدون محدودیت رنگ‌ها را انتخاب کند و موضوع نقاشی را خودش تعیین کند، احتمال بروز احساسات واقعی او بیشتر می‌شود و این آزادی عمل، به او اجازه می‌دهد تا با خیال راحت، دنیای درونی خود را روی کاغذ بیاورد و احساس امنیت روانی بیشتری تجربه کند.
نقاشی؛ زبانی ارتباطی برای بیان احساسات درونی به صورت خودآگاه و ناخودآگاه
مهرداد دشتی، روانشناس و مشاور خانواده در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه نقاشی کودکان، نوجوانان و حتی بزرگسالان، زبانی ارتباطی است و به عنوان روشی شناخته می‌شود که با استفاده از آن بتوان موضوعات موجود در ذهن و احساسات را به صورت خودآگاه و ناخودآگاه منتقل کرد، اظهار کرد: نقاشی‌ها می‌تواند پیام‌های بسیاری به همراه داشته باشد.
وی با بیان اینکه کودکان و نوجوانان ممکن است از خاطرات روزانه خود نقاشی بکشند، افزود: گاهی اوقات احتمال دارد حه خاطرات نقاشی شده با تخیلات آنها ترکیب شده باشد و گاهی نیز افراد و به ویژه کودکان نیازهای سرکوب شده یا تامین نشده خود را در قالب نقاشی به تصویر میکشند و احساساتی مانند ترس، خشم، غم، اضطراب و حتی حقارت را از این طریق بروز می‌دهند.
روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه گاهی اوقات کودکان راجع به آرزوها در نقاشی خود صحبت می‌کنند و گاهی نیز دردهای خود را به نمایش می‌گذارند و ذهن خود را تخلیه می‌کنند، تصریح کرد: به طور کلی، نقاشی زبان ارتباطی افراد است که از طریق آن، درونیات خود شامل تصورات، تخیلات، انتظارات، احساسات و نیازهای خود را روی کاغذ میکشند.
تفسیر نقاشی چگونه است؟ / چه عواملی برای تفسیر نقاشی باید در نظر گرفته شود؟
دشتی با بیان اینکه در صورتی که نقاشی، نقاشی آزاد باشد و انتخاب موضوع بر عهده خود فرد باشد، درونیات بیشتری از فرد در نقاشی بروز خواهد کرد، ادامه داد: در دسترس بودن آزاد رنگ‌ها و امکانات برای کشیدن نقاشی نیز می‌تواند علاوه بر آزاد بودن موضوع نقاشی، منجر به بروز هیجانات و درونیات افراد به شکل بهتری شود.
وی با بیان اینکه تفسیر نقاشی اقدامی تخصصی است و احتیاط بسیار زیادی باید در آن لحاظ شود، گفت: نمی‌توان به راحتی و از یک جنبه نقاشی را تفسیر کرد و این اقدام نیازمند بررسی وضعیت زندگی فرد، خانواده و روابط خانوادگی او دارد و وضعیت روانی فرد نیز باید مورد بررسی قرار گیرد.
روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه گاهی والدین احساس می‌کنند که فرزند آنها استعداد نقاشی بالایی دارد و با ثبت نام او در کلاس نقاشی، مربی او را تعلیم و آموزش می‌دهد، اضافه کرد: آنجایی که نقاشی را به عنوان راهی برای استراحت، سرگرمی، تخلیه و ارتباط‌گیری در نظر می‌گیریم، باید شرایط برای فرزند شرایطی آزاد باشد تا خود او تصمیم بگیرد که چگونه و با چه امکاناتی، چه تصویری نقاشی کند.
باید توجه داشت که تفسیر نقاشی‌ها نیازمند دقت و تخصص است و نمی‌توان تنها با دیدن یک تصویر، درباره وضعیت روانی کودک قضاوت کرد، عوامل متعددی مانند شرایط خانوادگی، روابط اجتماعی و تجربه‌های گذشته باید در تحلیل نقاشی‌ها لحاظ شوند و روانشناسان با بهره‌گیری از دانش تخصصی خود، می‌توانند از این ابزار برای شناخت بهتر فرد استفاده کنند، اما همواره باید با احتیاط و احترام به فرد پیش رفت.
بسیاری از والدین با دیدن علاقه کودک به نقاشی، او را در کلاس‌های آموزشی ثبت‌نام می‌کنند و این اقدام اگرچه می‌تواند مهارت‌های فنی کودک را تقویت کند، اما نباید جنبه بیانی و درمانی نقاشی را تحت‌الشعاع قرار دهد، مهم است که کودک همچنان بتواند آزادانه نقاشی کند و از این هنر به عنوان راهی برای تخلیه هیجانی و ارتباط‌گیری استفاده کند.
نقاشی نه‌تنها ابزاری برای خلق زیبایی، بلکه دریچه‌ای به دنیای درونی انسان‌ها است و این هنر می‌تواند کمک کند تا بهتر بفهمیم چه چیزهایی در ذهن و دل افراد جریان دارد، به‌ویژه در سنین کودکی که زبان گفتاری هنوز به‌طور کامل شکل نگرفته است و توجه به نقاشی‌ها، احترام به آزادی بیان بصری و استفاده آگاهانه از آن در فرایندهای تربیتی و درمانی، می‌تواند گامی مؤثر در مسیر رشد روانی و عاطفی باشد.
منبع: ایمنا
