به گزارش خبرگزاری ایمنا، برنامه‌ریزی یکی از مهارت‌های اساسی است که کودکان و نوجوانان باید در طول زندگی خود بیاموزند، این مهارت نه تنها به آن‌ها کمک می‌کند تا وظایف و مسئولیت‌های خود را به خوبی مدیریت کنند، بلکه به آن‌ها اعتماد به نفس و احساس کنترل بر زندگی‌شان را نیز می‌بخشد.
اولویت‌بندی صحیح، تعیین مسیر رسیدن به اهداف، افزایش بهره‌وری و استفاده بهینه از فرصت‌ها، افزایش انگیزه و اعتماد به نفس و حس رضایت از تأثیرات مهم برنامه‌ریزی برای کودکان و نوجوانان است که می‌تواند در ایجاد تعادل میان تحصیل، تفریح و فعالیت‌های جانبی دیگر مفید باشد، علاوه بر آن کودک و نوجوان بتواند زمانی را برای تعامل با خانواده و ارتباط با دوستان اختصاص دهد.
برنامه‌ریزی به کودکان و نوجوانان کمک می‌کند تا زمان خود را به بهترین شکل ممکن مدیریت کنند و با داشتن یک برنامه منظم بتوانند میان وظایف مدرسه، فعالیت‌های فوق برنامه، و زمان استراحت تعادل برقرار کنند؛ این مهارت به ویژه در دوران تحصیل و بعدها در زندگی حرفه‌ای بسیار مفید است، چراکه موجب می‌شود افراد وظایف خود را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کنند و به تدریج آن را انجام دهند که این کار باعث می‌شود بهره‌وری آن‌ها افزایش یابد و از احساس فشار و استرس جلوگیری شود.
برنامه‌ریزی به کودکان و نوجوانان کمک می‌کند تا برای آینده خود آماده شوند، آن‌ها یاد می‌گیرند که چگونه اهداف بلندمدت و کوتاه‌مدت تعیین کنند و برای رسیدن به آن برنامه‌ریزی کنند، به همین علت مهارت برنامه‌ریزی در دوران تحصیل، ورود به دانشگاه و حتی در زندگی حرفه‌ای بسیار مفید و دارای اهمیت ویژه‌ای است.
تقویت مهارت‌های اجتماعی نیز یکی دیگر از آثار برنامه‌ریزی برای همگان به ویژه در کودکان و نوجوانان است، برنامه‌ریزی به کودکان و نوجوانان کمک می‌کند تا مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کنند، زیرا آن‌ها یاد می‌گیرند که چگونه با دیگران همکاری و وظایف را تقسیم کنند و به طور مؤثر با دیگران ارتباط داشته باشند.
3 رکن اصلی برای برنامه‌ریزی کودکان و نوجوانان/ لزوم توجه به علاقه‌مندی‌ها
اصغر شفیعی، مشاور تحصیلی با بیان اینکه سه رکن اصلی در برنامه‌ریزی برای کودکان و نوجوانان توجه به نظر والدین، نظر مربیان و مشاوران و از همه مهم‌تر خواست و علاقه خود کودک و نوجوان است، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: به طور معمول سنین هفت تا ۱۴ سال به حوزه کودکان و نوجوانان اطلاق می‌شود و برای برنامه‌ریزی این سن باید به تغییرات فیزیکی، دوران بلوغ، شکل‌گیری و تغییر در احساسات کودک و نوجوان توجه کنیم، بنابراین نظر و علاقه کودک و نوجوان دارای اهمیت ویژه‌ای است که برای برنامه‌ریزی باید مدنظر قرار داشته باشد.
وی با بیان اینکه والدین باید درباره احساسات، اهداف و نگرانی‌های کودک و نوجوان نظرخواهی کنند، می‌افزاید: باید نیازهای کودک و نوجوان مدنظر قرار گیرد که در این راستا نظرات اولیا مدرسه و مربیان تربیتی می‌تواند به والدین کمک کند تا برنامه‌ریزی بهتر و کاربردی‌تری برای فرزند خود در سنین کودکی و نوجوانی داشته باشند، همچنین استفاده از نظرات مشاوران نیز کمک‌کننده خواهد بود؛ علاوه بر آن نظرات و اهداف والدین نیز مهم است و می‌تواند در مسیر برنامه‌ریزی آموزش‌ها و فعالیت‌های کودک و نوجوان مورد استفاده قرار گیرد.
والدین نباید به تنهایی برای فرزندان برنامه‌ریزی کنند
این مشاور تحصیلی در خصوص مسیر برنامه‌ریزی برای کودک و نوجوان ادامه می‌دهد: پس از شناخت نگرش‌ها، اهداف و نظرات کودکان و نوجوان، والدین و مشاوران باید با مشارکت کودک و نوجوان، نیازهای او را بررسی کنند و مبتنی بر علاقه و استعداد این نیازها را اولویت‌بندی کنند و در پایان متناسب با آن نیازها برای فعالیت‌های کودک و نوجوان همچون درآمدزایی، مهارت هنری یا آموزش‌های گوناگون برنامه‌ریزی کنند.
شفیعی با اشاره به عوامل مهم در اولویت‌بندی‌های نیازهای کودک و نوجوان عنوان می‌کند: توجه به شخصیت، علاقه‌ها و تمایل کودک و نوجوان برای گزینش فعالیت‌ها از عوامل مهم در اولویت‌بندی نیازهای کودک و نوجوان برای برنامه‌ریزی است، همچنین والدین بایدکودک و نوجوان خود را به انجام فعالیت‌های گروهی تشویق کنند، علاوه بر آن به تفریح و استراحت کودکان و نوجوانان توجه کافی شود و در کنار تمام برنامه‌ریزی‌های آموزشی و مهارتی به ارتباط و تعامل کودک و نوجوان با دوستان و همسالان توجه شود.
وی درباره آسیب‌های برنامه‌ریزی یک جانبه والدین برای کودک و نوجوان اضافه می‌کند: باید توجه کنیم والدین و فرزندان در زمینه‌های تفکر شناختی، تجربه و دانش، تعامل و ارتباطات اجتماعی و از نظر فیزیکی نیز با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند، بنابراین والدین نمی‌توانند به تنهایی برای کودک و نوجوان خود برنامه‌ریزی کنند، چراکه در این صورت کودک و نوجوان تحت فشار گذاشته می‌شود و در معرض آسیب‌های متعددی قرار می‌گیرد؛ بهتر است برنامه‌ریزی برای کودک و نوجوان با در نظر گرفتن تمام جوانب شامل میزان شناخت والدین از فرزند، علاقه و استعدادهای کودک و نوجوان، همچنین توجه به روحیه، شرایط و نیازهای کودک و نوجوان انجام شود.
اهمیت و اصول برنامه‌ریزی کودکان / رشد همه‌جانبه، از اهداف کلیدی برنامه‌ریزی است
ریحانه صادقی، روانشناس و مشاور خانواده و عضو سازمان نظام روان‌شناسی کشور پیرامون اهمیت برنامه‌ریزی برای کودکان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: برنامه‌ریزی برای کودک می‌تواند تأثیرات مثبت فراوانی بر رشد و توسعه آن‌ها داشته باشد که از این موارد می‌توان به تقویت مهارت‌های شناختی، افزایش اعتماد به نفس، کاهش استرس و اضطراب، بهبود مهارت‌های اجتماعی و ایجاد حس مسئولیت‌پذیری می‌شود.
وی می‌افزاید: برنامه‌ریزی به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های شناختی خود را تقویت کنند که این مهارت‌ها شامل توانایی‌های حل مسئله، تصمیم‌گیری و تفکر منطقی می‌شود، همچنین زمانی که کودکان مشاهده می‌کنند که می‌توانند وظایف خود را به خوبی برنامه‌ریزی کنند و انجام دهند، اعتماد به نفس آن‌ها افزایش می‌یابد.
عضو سازمان نظام روان‌شناسی کشور ادامه می‌دهد: داشتن یک برنامه منظم می‌تواند به کودکان کمک کند تا استرس و اضطراب کمتری را تجربه کنند، زیرا می‌دانند که چه کاری را در چه زمانی باید انجام دهند؛ همچنین برنامه‌ریزی صحیح می‌تواند به کودکان کمک کند تا مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کنند و ارتباط بهتری با دیگران داشته باشند و مسئولیت‌های خود را بهتر بشناسند که این امر می‌تواند به ایجاد حس مسئولیت‌پذیری در آن‌ها کمک کند.
صادقی با اشاره به اصول برنامه‌ریزی کودکان عنوان می‌کند: تعیین اهداف مشخص، قابل دسترس و انعطاف‌پذیری از اصول مهمی است که والدین باید بدان توجه کنند، اهداف باید متناسب با سن و توانایی‌های کودک باشند تا او بتواند به تدریج به آن‌ها دست یابد و احساس موفقیت کند، همچنین برنامه‌ها باید انعطاف‌پذیر باشند تا در صورت نیاز بتوان آن را تغییر داد، چراکه این انعطاف‌پذیری به کودکان کمک می‌کند تا مواجه بهتری با تغییرات و چالش‌ها داشته باشند.
وی با اشاره به اصول تشویق به خودمختاری و ایجاد برنامه‌های منظم اضافه می‌کند: داشتن یک برنامه روزانه منظم به کودکان کمک می‌کند تا احساس امنیت و پیش‌بینی‌پذیری داشته باشند، این برنامه‌های مشخص می‌توانند شامل زمان‌های تعیین شده برای خواب، غذا خوردن، بازی و مطالعه باشند؛ کودکان باید فرصت‌هایی برای تصمیم‌گیری و انتخاب داشته باشند، این کار به آن‌ها کمک می‌کند تا مهارت‌های حل مسئله و اعتماد به نفس خود را تقویت کنند.
این مشاور و روانشناس خانواده خاطرنشان می‌کند: والدین باید ضمن صحبت با فرزند خود و آشنایی با برنامه‌ها و اهداف او به نظرات، علاقه‌مندی‌ها و احساسات کودک خود توجه داشته باشند، زیرا این تعامل موجب می‌شود کودک، خود را شریک در برنامه‌ریزی بداند، همچنین برنامه‌ها و فعالیت‌های برنامه‌ریزی شده باید شامل فعالیت‌های مختلفی باشد که به رشد همه‌جانبه او کمک کنند که این فعالیت‌ها می‌توانند شامل بازی‌های فیزیکی، فعالیت‌های هنری، مطالعه و تعاملات اجتماعی باشند.
در نهایت، کودکان و نوجوانان با برنامه‌ریزی یاد می‌گیرند که چگونه مشکلات را شناسایی کنند، راه‌حل‌های مختلف را بررسی و بهترین راه‌حل را انتخاب کنند که این مهارت‌ها در زندگی روزمره و در مواجهه با چالش‌های مختلف بسیار مفید است؛ همچنین زمانی که کودکان و نوجوانان می‌بینند که می‌توانند وظایف خود را به خوبی انجام دهند و به اهداف خود برسند، اعتماد به نفس آن‌ها افزایش می‌یابد که این احساس موفقیت و کنترل بر زندگی به آن‌ها انگیزه می‌دهد تا به تلاش‌های بیشتری دست بزنند و به اهداف بزرگ‌تری دست یابند.
بر این اساس برنامه‌ریزی یکی از مهارت‌های کلیدی است که کودکان و نوجوانان باید در طول زندگی خود بیاموزند، این مهارت به آن‌ها کمک می‌کند تا زمان خود را به خوبی مدیریت کنند، بهره‌وری خود را افزایش دهند، مهارت‌های حل مسئله و اجتماعی خود را بهبود بخشند و با اعتماد به نفس بیشتری به اهداف خود برسند، با آموزش و تقویت این مهارت در کودکان و نوجوانان می‌توانیم آن‌ها را برای مواجهه با چالش‌های آینده آماده کنیم و به آن‌ها کمک کنیم تا زندگی موفق و پرباری داشته باشند.
منبع: ایمنا
