به گزارش خبرگزاری ایمنا، در ساختار روانی هر کودک، نیاز به صمیمیت با والدین نقشی حیاتی ایفا می‌کند و این صمیمیت، فراتر از محبت سطحی یا مراقبت‌های روزمره، بستری عمیق برای شکل‌گیری اعتماد، امنیت روانی و احساس تعلق است؛ کودکانی که در محیطی گرم و صمیمی رشد می‌کنند، نه تنها از نظر رفتاری متعادل‌تر هستند، بلکه در رویارویی با چالش‌های اجتماعی و تحصیلی نیز تاب‌آوری بیشتری نشان می‌دهند و صمیمیت خانوادگی، نقطه آغاز تربیتی است که بر پایه همدلی، احترام و گفت‌وگوی واقعی بنا شده باشد.
صمیمیت میان والد و فرزند زمانی معنا پیدا می‌کند که والدین از نقش ناظر یا کنترل‌گر فاصله بگیرند و به همراهان واقعی کودک تبدیل شوند و این حضور فعال، شامل مشارکت در لحظات روزمره، توجه به احساسات کودک و همراهی در تصمیم‌گیری‌های کوچک و بزرگ زندگی او است و کودکانی که والدین را در کنار خود می‌بینند، احساس ارزشمندی و دیده‌شدن را تجربه می‌کنند که این احساس پایه‌گذار عزت‌نفس و اعتماد به نفس پایدار است.
یکی از مهم‌ترین ابزارهای ایجاد صمیمیت، توانایی گوش دادن فعال و بدون پیش‌داوری است و والدینی که با حوصله و احترام به حرف‌های فرزند خود گوش می‌دهند، در واقع به او پیام می‌دهند که احساسات و افکارش مهم و معتبر است و این نوع ارتباط، نه تنها باعث کاهش تنش‌های تربیتی می‌شود، بلکه به کودک اجازه می‌دهد تا با خیال راحت درباره ترس‌ها، رؤیاها و اشتباهات خود صحبت کند و صمیمیت واقعی از همین لحظات ساده آغاز می‌شود.
انجام فعالیت‌های مشترک میان والدین و فرزندان فرصتی برای خلق خاطرات مشترک و آموزش غیرمستقیم فراهم می‌کند که این لحظات، نه تنها شادی‌آفرین است، بلکه به کودک می‌آموزند که خانواده فضایی برای همکاری، احترام متقابل و لذت بردن از باهم‌بودن است و در چنین بستری، آموزش‌های تربیتی به صورت طبیعی و بدون اجبار منتقل می‌شوند و کودک با تجربه‌های عاطفی مثبت، ارزش‌های اخلاقی را درونی می‌کند.
تأثیرگذاری رفاقت والد و فرزند بر تربیت صحیح و یادگیری بهتر ویژگی‌های اخلاقی / مهر و احترام نامشروط از ارکان اصلی رفاقت میان والدین و فرزندان است
مهرداد دشتی، روانشناس و مشاور خانواده با تأکید بر ضرورت تغییر نگاه والدین به تربیت فرزندان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: یکی از مؤثرترین جایگزین‌ها برای تنبیه، ایجاد ارتباط سالم و صمیمی با فرزندان است و والدینی که به جای کنترل و اجبار، مسیر رفاقت و همراهی را انتخاب می‌کنند، نه تنها رفتار فرزندان را بهتر اصلاح می‌کنند، بلکه زمینه‌ساز رشد روانی، اخلاقی و اجتماعی آنها نیز می‌شوند و این نوع تربیت، به جای تمرکز بر اطاعت، بر درک متقابل و اعتمادسازی بنا شده است.
وی با بیان اینکه مهر و احترام نامشروط از ارکان اصلی رفاقت میان والدین و فرزندان است، می‌افزاید: فرزند باید احساس کند صرف‌نظر از رفتار یا عملکردی که دارد، مورد محبت و احترام قرار می‌گیرد و این نوع ارتباط، نه تنها عزت‌نفس فرزند را تقویت می‌کند، بلکه باعث می‌شود آنها با آرامش بیشتری به توصیه‌ها و آموزش‌های والدین گوش دهند و احترام نامشروط، به معنای پذیرش شخصیت مستقل کودک است نه تأیید همه رفتارهای او و این احترام می‌تواند بستری امن برای رشد و اصلاح فراهم کند.
روانشناس و مشاور خانواده با اشاره به اینکه یکی از مؤثرترین راه‌های تقویت رابطه والد و فرزند، انجام فعالیت‌های مشترک است، تصریح می‌کند: انجام بازی‌های ساده خانگی، گردش‌های دو نفره، وقت‌گذرانی در طبیعت یا حتی انجام کارهای روزمره با مشارکت فرزندان می‌تواند رابطه میان والد و فرزند را تقویت کند و این لحظات مشترک، نه تنها صمیمیت را افزایش می‌دهند بلکه باعث می‌شوند فرزندان والدین را به‌عنوان الگوهای قابل اعتماد ببینند و پذیرش بیشتری نسبت به صحبت‌ها و نصیحت‌های آنها داشته باشند و در چنین فضایی، آموزش‌های تربیتی به صورت غیرمستقیم و مؤثرتر منتقل می‌شوند.
در مسیر صمیمیت و رفاقت، مراقب مرزهای حریم شخصی باشید / ضرورت آگاهی والدین از آسیب‌های تربیتی ناشی از افراط در صمیمیت یا نادیده‌گرفتن مرزهای شخصی
دشتی با بیان اینکه گاهی والدین در مسیر صمیمیت با فرزندان، ناخواسته وارد حریم خصوصی آنها می‌شوند یا اجازه می‌دهند فرزندان به حریم شخصی والدین نفوذ کنند، ادامه می‌دهد: این شکستن مرزها می‌تواند منجر به تنش، سوءتفاهم و حتی بدآموزی شود و باید توجه داشت که صمیمیت نباید به معنای حذف استقلال روانی و شخصیتی افراد باشد؛ حفظ مرزهای شخصی، به فرزند می‌آموزد که احترام متقابل و رعایت حریم دیگران، بخشی از بلوغ اجتماعی و اخلاقی است.
وی با تاکید بر اهمیت برقراری و تقویت رابطه دو نفره میان هر والد و فرزند می‌گوید: هر پدر یا مادر باید به صورت مستقل روی ارتباط خود با فرزند کار کند، بدون اینکه این صمیمیت باعث ایجاد رقابت یا جبهه‌گیری کودک نسبت به والد دیگر شود و گاهی نزدیکی بیش از حد کودک با یکی از والدین، منجر به فاصله‌گیری از دیگری می‌شود و این وضعیت می‌تواند تعادل روانی کودک را برهم بزند، از همین رو والدین در مسیر تربیت، همدلانه و هماهنگ عمل کنند تا فرزند دچار سردرگمی یا دوگانگی نشود.
روانشناس و مشاور خانواده بر ضرورت آگاهی والدین از آسیب‌های تربیتی ناشی از افراط در صمیمیت یا نادیده‌گرفتن مرزهای شخصی تأکید و خاطرنشان می‌کند: رابطه سالم میان والد و فرزند، نیازمند شناخت دقیق، تعادل رفتاری و احترام متقابل است و تربیت موفق، نه در کنترل مطلق و نه در رفاقت بی‌حد، بلکه در هنر ایجاد ارتباطی انسانی، متعادل و هدفمند شکل می‌گیرد و خانواده‌ای موفق است که در آن صمیمیت وجود دارد و حرمت‌ها نیز حفظ می‌شود.
صمیمیت؛ زیربنای سلامت روانی خانواده / فعالیت‌های مشترک، فرصتی برای تجربه لحظات خوشایند و یادگیری غیرمستقیم است
مائده سلیمی، روانشناس بالینی کودک و نوجوان با بیان اینکه صمیمیت میان والدین و فرزندان، یکی از بنیادی‌ترین مؤلفه‌های سلامت روانی و عاطفی در خانواده است، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: این صمیمیت نه تنها احساس امنیت و تعلق را در کودک تقویت می‌کند، بلکه به والدین نیز کمک می‌کند تا نقش تربیتی خود را با آرامش و اثربخشی بیشتری ایفا کنند و در فضایی که محبت، اعتماد و گفت‌وگوی باز حاکم است، فرزندان کمتر به رفتارهای پرخطر یا پنهان‌کاری روی می‌آورند و بیشتر پذیرای راهنمایی‌های والدین خواهند بود.
وی با بیان اینکه یکی از ساده‌ترین و در عین حال مؤثرترین راه‌های افزایش صمیمیت، گفت‌وگوی روزانه با فرزندان است، می‌افزاید: این گفت‌وگوها نباید تنها حول محور درس یا وظایف باشد، بلکه باید شامل شنیدن احساسات، دغدغه‌ها و علایق کودک نیز بشود و وقتی والدین با دقت و بدون قضاوت به فرزند خود گوش می‌دهند، کودک احساس ارزشمندی و دیده‌شدن می‌کند و این احساس، پیوند عاطفی را عمیق‌تر می‌سازد.
روانشناس بالینی کودک و نوجوان با بیان اینکه انجام فعالیت‌های مشترک، فرصتی برای تجربه لحظات خوشایند و یادگیری غیرمستقیم فراهم می‌کند، تصریح می‌کند: این فعالیت‌ها می‌توانند شامل آشپزی، باغبانی، ساخت کاردستی یا حتی برنامه‌ریزی برای یک سفر خانوادگی باشند و چنین تجربه‌هایی نه تنها خاطره‌ساز است، بلکه به فرزندان می‌آموزند که خانواده فضایی برای همکاری، احترام متقابل و لذت بردن از باهم‌بودن است.
والدین نخستین الگوی رفتاری فرزندان هستند / چگونه خانواده را به بستری برای رشد، یادگیری و آرامش تبدیل کنیم؟
سلیمی با اشاره به اینکه افزایش صمیمیت نباید به معنای حذف مرزهای شخصی باشد و والدین باید به استقلال روانی و حریم خصوصی فرزندان احترام بگذارند، ادامه می‌دهد: در عین حال، والدین باید از فرزندان نیز بخواهند که به مرزهای والدین توجه کنند و این تعادل میان نزدیکی و استقلال، به فرزندان می‌آموزد که روابط سالم بر پایه احترام متقابل شکل می‌گیرند.
وی می‌گوید: والدین نخستین الگوی رفتاری فرزندان هستند و اگر والدین در روابط خود با یکدیگر و با فرزندان، صداقت، احترام، همدلی و مهربانی را نشان دهند، فرزندان نیز این الگوها را درونی می‌کنند و صمیمیت واقعی زمانی شکل می‌گیرد که کودک احساس کند والدین نه تنها او را دوست دارند، بلکه برای احساسات و نظرات او ارزش قائل هستند و در تصمیم‌گیری‌ها او را شریک می‌دانند.
روانشناس بالینی کودک و نوجوان با بیان اینکه در دنیای پرشتاب امروز که شکاف نسلی میان والدین و فرزندان احساس می‌شود، صمیمیت می‌تواند نقش پلی ارتباطی را ایفا کند، اضافه می‌کند: والدینی که با زبان نسل جدید آشنا هستند، از ابزارهای ارتباطی نوین استفاده می‌کنند و به دغدغه‌های فرزندان خود گوش می‌سپارند، می‌توانند از بروز سوءتفاهم‌ها و فاصله‌های عاطفی پیشگیری کنند و این صمیمیت، نه تنها مانع از گسست نسلی می‌شود، بلکه خانواده را به بستری برای رشد، یادگیری و آرامش تبدیل می‌کند.
افزایش صمیمیت نباید به معنای حذف مرزهای شخصی باشد؛ والدین باید بیاموزند که در عین نزدیکی عاطفی، استقلال روانی فرزندان را نیز محترم بشمارند و حفظ این تعادل، به کودک می‌آموزد که روابط سالم بر پایه احترام متقابل و شناخت مرزهای فردی شکل می‌گیرد، همچنین والدین نیز باید از ورود بی‌ملاحظه به حریم خصوصی فرزندان خودداری کنند تا اعتماد و آرامش در رابطه حفظ شود.
فرزندان بیش از اینکه از توصیه‌های مستقیم والدین تأثیر بگیرند، از رفتار و منش آنها الگو می‌گیرند و والدینی که در روابط خود صداقت، احترام، همدلی و مهربانی را نشان می‌دهند، به صورت ناخودآگاه این ارزش‌ها را به فرزندان منتقل می‌کنند و صمیمیت واقعی زمانی شکل می‌گیرد که کودک احساس کند والدین نه تنها او را دوست دارند، بلکه برای احساسات و نظرات او ارزش قائل هستند و در تصمیم‌گیری‌ها او را شریک می‌دانند و این الگوها، پایه‌گذار شخصیت اجتماعی و اخلاقی کودک در آینده خواهند بود.
صمیمیت میان والد و فرزند، بستری برای تربیت اخلاقی، اجتماعی و روانی کودک فراهم می‌کند و در چنین فضایی، کودک نه تنها مهارت‌های ارتباطی و عاطفی را می‌آموزد، بلکه درک عمیق‌تری از مسئولیت‌پذیری، احترام و هم‌زیستی پیدا می‌کند و این نوع تربیت، فرزندان را برای رویارویی با چالش‌های زندگی آماده‌تر، منعطف‌تر و متعادل‌تر می‌سازد؛ در واقع صمیمیت، نه یک احساس لحظه‌ای، بلکه یک سرمایه بلندمدت در ساختار روانی و اجتماعی کودک است.
منبع: ایمنا
