مهرداد دشتی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به آثار منفی تنبیه‌های بدنی و لفظی بر رفتار کودکان و عواقب تنبیه فرزندان توسط والدین اظهار کرد: تنبیه بدنی و تنبیه لفظی که شامل تهدید، توهین و تحقیر فرزندان می‌شود، نه تنها رفتار صحیح را به کودکان نمی‌آموزد، بلکه ممکن است تنها به طور موقت مانع بروز بعضی بدرفتاری‌ها شود و این روش‌ها بیشتر از اینکه تربیتی باشند، واکنشی و هیجانی است و در بلندمدت نتیجه مطلوبی به همراه نخواهد داشت.
وی افزود: باید توجه داشت که برخی کودکان در واکنش به تنبیه، رفتارهای تلافی‌جویانه از خود نشان می‌دهند و با لجبازی، بدرفتاری‌های خود را ادامه می‌دهند که در چنین مواردی، تنبیه نه تنها مؤثر نیست، بلکه نتیجه‌ای معکوس دارد و ممکن است کودک را در مسیر نافرمانی و سرکشی بیشتر قرار دهد که این واکنش‌ها به طور معمول ناشی از احساس بی‌عدالتی یا نادیده گرفته شدن نیازهای روانی کودک است.
تنبیه و شکل‌گیری تنفر پنهان در کودکان
روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه تنبیه احساس تنفر نسبت به تنبیه‌گر ایجاد می‌کند، گفت: این تنفر که ممکن است نسبت به والدین شکل بگیرد، در ذهن کودک باقی می‌ماند و در مراحل بعدی زندگی، به ویژه در روابط عاطفی و خانوادگی، بروز پیدا می‌کند و این احساسات سرکوب شده ممکن است در قالب پرخاشگری، بی‌اعتمادی یا فاصله‌گیری عاطفی خود را نشان دهد.
دشتی ادامه داد: تنفر ناشی از تنبیه می‌تواند پس از ازدواج کودک، در ارتباط با همسر او نمود پیدا کند و از سوی دیگر، تنبیه زمینه‌ساز خشونت در فرد و جامعه است و نه تنها رفتار مثبت را آموزش نمی‌دهد، بلکه به نوعی ترویج خشونت محسوب می‌شود و در واقع کودک با مشاهده و تجربه تنبیه، یاد می‌گیرد که خشونت می‌تواند ابزار حل مسئله یا کنترل دیگران باشد.
پیامدهای روانی تنبیه‌های شدید کودکان چیست؟
وی تصریح کرد: تنبیه‌های شدید می‌تواند منجر به بروز مشکلات روانی از جمله افسردگی و اضطراب در کودکان شود که این اختلالات ممکن است تا بزرگسالی و حتی پایان عمر فرد ادامه یابد و این آسیب‌ها گاهی به صورت اختلال در اعتماد به نفس، احساس بی‌ارزشی یا ناتوانی در برقراری روابط سالم بروز می‌کند و کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.
روانشناس و مشاور خانواده افزود: موارد بیان شده تنها بخشی از عوارض تنبیه‌های شدید است و لازم است والدین و مربیان با درک عمیق‌تری از روان کودک، از روش‌های جایگزین و مؤثر برای تربیت استفاده کنند و آگاهی از پیامدهای بلندمدت تنبیه می‌تواند والدین را به بازنگری در شیوه‌های تربیتی خود ترغیب کند.
ریشه‌های ناتوانی والدین در کنترل رفتار خود
دشتی با اشاره به اینکه برخی والدین در مواجهه با بدرفتاری کودکان قادر به کنترل رفتار خود نیستند، خاطرنشان کرد: در چنین شرایطی، نخستین گام شناسایی علت این ناتوانی در کنترل رفتار است که به طور معمول و در بیشتر اوقات به انتظارات بیش از حد والدین از خود و فرزندانشان بازمی‌گردد و این انتظارات می‌تواند ناشی از فشارهای اجتماعی، مقایسه با دیگران یا باورهای نادرست تربیتی باشد.
وی ادامه داد: والدینی که خود را موظف به داشتن فرزندی بی‌نقص می‌دانند، در برابر کوچک‌ترین خطای کودک دچار تنش می‌شوند و واکنش‌های شدیدی نشان می‌دهند و این در حالی است که رشد و یادگیری کودک نیازمند فرصت، خطا و اصلاح تدریجی است.
روانشناس و مشاور خانواده گفت: مشکلات روحی و روانی والدین از جمله افسردگی و اضطراب نیز از جمله عواملی است که مانع تصمیم‌گیری صحیح آنها در برابر رفتارهای نادرست فرزندان می‌شود و والدینی که خود با احساسات منفی حل‌نشده مواجه هستند، ممکن است ناخودآگاه این احساسات را به فرزندان منتقل کنند.
اصلاح رفتار کودکان نیازمند آگاهی، صبر و استفاده از شیوه‌های تربیتی مؤثر است
دشتی افزود: پس از شناسایی این عوامل، والدین باید برای رفع آنها اقدام کنند و به جای تنبیه، از روش‌های جایگزین استفاده کنند که اثربخشی مثبت و پایدار داشته باشد و استفاده از مشاوره تخصصی، آموزش مهارت‌های فرزندپروری و تمرین خودآگاهی می‌تواند در این مسیر مؤثر باشد.
وی گفت: اصلاح رفتار کودکان نیازمند آگاهی، صبر و استفاده از شیوه‌های تربیتی مؤثر است و والدین باید بدانند که تنبیه نه تنها راه‌حل نیست بلکه خود بخشی از مشکل است و تربیت موفق زمانی محقق می‌شود که والدین به جای کنترل بیرونی، به پرورش درونی کودک توجه کنند و با ایجاد رابطه‌ای امن و حمایتی، زمینه رشد سالم او را فراهم آورند.
منبع: ایمنا
