به گزارش خبرگزاری ایمنا، سلامت روان دانش‌آموزان بر عملکرد تحصیلی آنها تأثیر می‌گذارد و در شکل‌گیری شخصیت، روابط اجتماعی و آینده شغلی آنها نیز نقش حیاتی دارد و در دنیای امروز که فشارهای روانی و اجتماعی رو به افزایش است، توجه به سلامت روان در مدارس باید به‌عنوان یک اولویت ملی تلقی شود.
صادق حسین‌زاده ملکی، معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش، در یک سال گذشته حدود هشت میلیون دانش‌آموز مورد غربالگری سلامت روان قرار گرفته‌اند و این اقدام گسترده نشان‌دهنده عزم جدی این وزارتخانه برای شناسایی زودهنگام آسیب‌ها و جلوگیری از تشدید آنها است.
کمتر از یک درصد از دانش‌آموزان غربالگری‌شده در معرض خطر جدی روانی و اجتماعی قرار داشتند و به گفته حسین‌زاده ملکی، این افراد به مراکز مشاوره، مشاوران مدرسه یا نهادهای حمایتی ارجاع داده شدند تا مداخلات لازم صورت گیرد.
نظام مراقبت‌های اجتماعی دانش‌آموزان (نماد)
یکی از دستاوردهای مهم، تقویت ستاد راهبری «نماد» بوده است که این نظام با هدف شناسایی، حمایت و توانمندسازی دانش‌آموزان در معرض آسیب طراحی شده و مقدمات خوبی برای اجرای آن فراهم شده است و طرح نماد می‌تواند به‌عنوان یک شبکه حمایتی چندلایه، از بروز آسیب‌های جدی جلوگیری کند.
اگرچه آمار غربالگری چشمگیر است، اما به گفته معاون پرورشی، مسئله کیفیت در این فرایند بسیار مهم‌تر از کمیت است و استفاده از ابزارهای علمی معتبر، آموزش نیروهای متخصص و نظارت مستمر از جمله عوامل مؤثر در ارتقای کیفیت غربالگری است.
پروتکل‌های غربالگری و مداخله در سال گذشته اصلاح و به‌روزرسانی شده است و این اقدام برای هماهنگی بیشتر میان مدارس، مراکز مشاوره و نهادهای حمایتی ضروری است و باید به‌صورت دوره‌ای ادامه یابد تا با تغییرات اجتماعی همگام باشد.
هدف‌گذاری برای غربالگری صددرصدی دانش‌آموزان
وزارت آموزش و پرورش در نظر دارد در سال دوم اجرای طرح غربالگری، به سمت غربالگری کامل دانش‌آموزان حرکت کند که این هدف بلندپروازانه نیازمند زیرساخت‌های گسترده، نیروی انسانی متخصص و همکاری میان‌بخشی با نهادهای بهداشتی و اجتماعی است.
در جریان غربالگری‌ها، اطلاعات ارزشمندی درباره پراکندگی آسیب‌های روانی در مناطق مختلف کشور به‌دست آمده است و به گفته معاون پرورشی، در بعضی مناطق، وقوع آسیب‌ها بیشتر بوده و با هماهنگی دستگاه‌های محلی، برنامه‌های پیشگیری هدفمند اجرا شده است.
طبق گفته حسین‌زاده ملکی، با اجرای طرح غربالگری، مواردی که مداخله به‌موقع انجام شده است، شاهد جلوگیری از آسیب‌های جدی بوده‌ایم که این تجربه‌ها نشان می‌دهد غربالگری و حمایت روانی نه‌تنها اقدامی پیشگیرانه، بلکه گاهی نجات‌بخش و حیاتی است.
در کنار اقدامات روانی، تولید هفت بسته عملیاتی و محتوایی درباره روایت جنگ ۱۲ روزه مد نظر قرار گرفته است که این بسته‌ها با هدف تقویت هویت فرهنگی، ارتقای تاب‌آوری روانی و آموزش غیرمستقیم طراحی شده است و می‌تواند مکملی برای برنامه‌های سلامت روان باشد.
نقش خانواده در تکمیل چرخه مراقبت
خانواده‌ها نقش مهمی در تشخیص زودهنگام علائم روانی و حمایت از فرزندان دارند و آموزش والدین درباره نشانه‌های اختلالات روانی، نحوه برخورد با نوجوانان در بحران و همکاری با مدارس می‌تواند اثربخشی طرح‌های غربالگری را چند برابر کند.
لزوم تربیت مشاوران متخصص در مدارس
کمبود مشاوران روان‌شناس در مدارس یکی از چالش‌های جدی اجرای طرح‌های سلامت روان است و تربیت نیروی انسانی متخصص، جذب فارغ‌التحصیلان روان‌شناسی و ارتقای جایگاه مشاوران در نظام آموزشی باید در دستور کار قرار گیرد.
دانش‌آموزانی که با مشکلات روانی مواجه‌اند، به طور معمول در یادگیری، تعامل اجتماعی و پیشرفت تحصیلی دچار چالش می‌شوند و رسیدگی به سلامت روان آنها، نوعی عدالت آموزشی است که فرصت برابر برای رشد و شکوفایی را فراهم می‌کند.
طرح غربالگری سلامت روان باید به‌صورت مستمر و با ارزیابی‌های علمی ادامه یابد، همچنین، باید با سایر برنامه‌های آموزشی، فرهنگی و اجتماعی هم‌راستا باشد تا به شکل‌گیری نسلی سالم، آگاه و مقاوم در برابر آسیب‌ها کمک کند.
منبع: ایمنا
