سندروم پیش از قاعدگی یا PMS یکی از شایع‌ترین اختلالات میان زنان در سن باروری است. بسیاری آن را تنها به عنوان نوسانات خلقی ساده در نظر می‌گیرند، اما تحقیقات نشان می‌دهد این سندروم می‌تواند تأثیرات عمیقی بر روان، احساسات و حتی روابط اجتماعی فرد بگذارد. در این مقاله در خبرنویس، به بررسی علمی و روان‌شناختی اثرات PMS بر اعصاب و روان زنان می‌پردازیم و راهکارهایی برای کنترل بهتر این دوره ارائه می‌دهیم.
سندروم پیش از قاعدگی (PMS) برای بسیاری از زنان تجربه‌ای ماهانه اما آزاردهنده است. طیف وسیعی از علائم جسمی و روانی، از دردهای شکمی گرفته تا نوسانات شدید خلقی، می‌توانند عملکرد روزانه و کیفیت زندگی فرد را تحت‌الشعاع قرار دهند. اما پرسش اینجاست: آیا واقعاً PMS می‌تواند بر اعصاب و روان تأثیر بگذارد؟ یا این تنها یک باور عمومی بدون پایه علمی است؟
PMS چیست؟
سندروم پیش از قاعدگی مجموعه‌ای از علائم جسمانی، روانی و رفتاری است که در فاصله‌ی یک تا دو هفته پیش از شروع قاعدگی ظاهر می‌شود و با شروع خون‌ریزی کاهش یافته یا از بین می‌رود. این علائم می‌توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند، اما معمول‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
-
اضطراب و استرس
-
افسردگی
-
تحریک‌پذیری
-
احساس خستگی یا بی‌انرژی بودن
-
مشکل در تمرکز
-
سردرد و دردهای عضلانی
تأثیر PMS بر روان و اعصاب
تحقیقات مختلف پزشکی و روان‌شناسی نشان می‌دهند که PMS نه تنها یک اختلال جسمی نیست، بلکه می‌تواند تأثیرات روانی و عصبی قابل‌توجهی داشته باشد. یکی از مهم‌ترین دلایل این تأثیر، نوسانات هورمونی – به‌ویژه استروژن و پروژسترون – است.
1. تغییرات شیمیایی مغز
سطح سروتونین، ماده‌ای شیمیایی که خلق و خو را تنظیم می‌کند، در دوره PMS کاهش می‌یابد. کاهش سروتونین می‌تواند موجب افسردگی، اضطراب، تحریک‌پذیری و نوسانات خلقی شود.
2. تأثیر بر خواب و تمرکز
زنان مبتلا به PMS اغلب از بی‌خوابی، خواب سبک یا کابوس شکایت دارند. این کمبود خواب، خود عاملی تشدیدکننده برای اختلالات روانی در این دوره است.
3. مشکلات در روابط اجتماعی
تحریک‌پذیری و اضطراب ناشی از PMS می‌تواند روابط بین‌فردی را تحت تأثیر قرار دهد. زنان ممکن است در این دوران تمایل کمتری برای برقراری ارتباط داشته باشند یا در تعامل با دیگران دچار مشکل شوند.
PMS شدیدتر: اختلال دیس‌فوریک پیش‌قاعدگی (PMDD)
در برخی موارد، شدت علائم روانی به حدی می‌رسد که فرد دچار اختلال دیس‌فوریک پیش‌قاعدگی می‌شود که شکل حادتر PMS است. این اختلال شامل افسردگی شدید، حملات اضطراب، عصبانیت غیرقابل کنترل و حتی افکار خودکشی در روزهای پیش از قاعدگی است.
تجربه‌های واقعی زنان
مطالعاتی در سطح جهانی نشان می‌دهد بیش از ۷۰٪ زنان در دوران پیش از قاعدگی، دچار نوسانات خلقی و مشکلات عصبی هستند. در ایران نیز مطالعات انجام‌شده روی زنان دانشجو و کارمند نشان داده که بیش از نیمی از آن‌ها از علائم روانی مرتبط با PMS شکایت دارند.
آیا PMS قابل کنترل است؟
خبر خوب این است که علائم PMS، از جمله اثرات آن بر روان، قابل کنترل و مدیریت هستند. برخی از روش‌های توصیه‌شده عبارت‌اند از:
1. اصلاح سبک زندگی
-
مصرف غذاهای سرشار از ویتامین B6، منیزیم و کلسیم
-
کاهش مصرف نمک، کافئین و قند
-
ورزش منظم مانند یوگا و پیاده‌روی
2. درمان دارویی
-
استفاده از مکمل‌ها مانند روغن گل مغربی
-
داروهای ضدافسردگی در موارد شدید
-
قرص‌های جلوگیری از بارداری برای تنظیم نوسانات هورمونی
3. روان‌درمانی و مشاوره
رفتاردرمانی شناختی (CBT) می‌تواند به زنان کمک کند تا افکار منفی و رفتارهای مخرب ناشی از PMS را شناسایی و مدیریت کنند.
پیشگیری بهتر از درمان است
شناخت بدن و علائم روانی خود در هر سیکل ماهیانه به زنان کمک می‌کند تا بهتر با PMS مقابله کنند. ثبت روزانه حالات خلقی و فیزیکی در دفترچه یا اپلیکیشن‌های سلامت می‌تواند الگوی علائم را آشکار کند و زمان مناسب برای اقدامات پیشگیرانه را مشخص نماید.
نتیجه‌گیری
سندروم پیش از قاعدگی بیش از آن‌که تنها یک مشکل فیزیکی باشد، یک اختلال روان‌تنی است که می‌تواند بر اعصاب، روان و تعاملات اجتماعی زنان تأثیر بگذارد. نادیده گرفتن این موضوع نه‌تنها باعث رنج بیشتر زنان می‌شود، بلکه ممکن است سلامت روانی آن‌ها را در درازمدت تهدید کند. با شناخت، آگاهی و مدیریت هوشمندانه، می‌توان تأثیر PMS را کاهش داد و کیفیت زندگی را ارتقا بخشید.
