شهری کهن و زیبا در جنوب استان آذربایجان شرقی، که با پیشینهی تاریخی و فرهنگی خود یکی از مقاصد گردشگری کمتر شناخته شده اما بسیار جذاب ایران محسوب میشود. شهر مراغه که در دامنههای شمالی رشتهکوه سهند قرار دارد، با آب و هوایی معتدل، باغهای سرسبز، آثار تاریخی ارزشمند و مردمی خونگرم، بهدرستی لقب «نگین آذربایجان» را از آن خود کرده است.
موقعیت جغرافیایی مراغه
مراغه در فاصله حدود ۱۳۰ کیلومتری تبریز و ۶۵ کیلومتری جنوب میانه واقع شده است. این شهر از شرق به هشترود، از غرب به بناب، از شمال به عجبشیر و از جنوب به ملکان محدود میشود. وجود رودخانههای متعددی چون «صوفی چای» و «مردق چای» و دشت حاصلخیز مراغه، این منطقه را به یکی از قطبهای کشاورزی آذربایجان شرقی تبدیل کرده است.
اما اهمیت مراغه تنها در طبیعت و کشاورزی آن خلاصه نمیشود. این شهر در قرون میانی اسلامی، بهویژه در دوران هلاکوخان مغول، پایتخت ایران بود و بهدلیل تأسیس رصدخانه مراغه توسط خواجه نصیرالدین طوسی، به عنوان یکی از مراکز بزرگ علمی جهان شهرت یافت. همین پیشینه تاریخی باعث شده تا مراغه در فهرست شهرهای تاریخی و فرهنگی ایران جایگاهی ویژه داشته باشد.
جمعیت مراغه
جمعیت مراغه بر اساس آخرین سرشماری حدود ۲۰۰ هزار نفر برآورد شده است. مردم این شهر عمدتاً ترکزبان هستند و به زبان ترکی آذربایجانی صحبت میکنند. با این حال فرهنگ بومی مراغه آمیزهای از سنتهای ترکی، ایرانی و اسلامی است که در آیینها، موسیقی محلی، صنایع دستی و معماری شهر جلوهگر میشود.
مردم مراغه به مهماننوازی و خوش برخوردی شهرت دارند. در ایام نوروز و تابستان مسافران زیادی از سراسر کشور برای دیدن زیباییهای این شهر به مراغه سفر میکنند و در بازارهای محلی آن با خشکبار معروف، صنایع دستی و محصولات باغی این شهر آشنا میشوند.
بهترین زمان سفر به مراغه
مراغه به دلیل موقعیت کوهستانی خود دارای اقلیمی معتدل و کوهپایهای است. زمستانهای آن سرد و پربرف و تابستانهایش معتدل و دلپذیر است. بهطور کلی، بهار و اوایل تابستان (فروردین تا تیرماه) بهترین زمان برای سفر به مراغه به شمار میآید، زمانی که باغهای سیب، زردآلو و گیلاس در اوج شکوفایی هستند و هوای خنک سهند، جان تازهای به شهر میبخشد.
تاریخچه مراغه
مراغه یکی از کهنترین شهرهای ایران است. آثار باستانی کشف شده در اطراف شهر نشان میدهد که تمدن انسانی در این منطقه به بیش از ۳۰۰۰ سال پیش بازمیگردد. نام مراغه در متون تاریخی با عنوانهایی چون “ماراوا” و “ماراغا” ذکر شده است.
در دوران ایلخانیان، این شهر پایتخت ایران بود و با تأسیس رصدخانه مراغه به یکی از مراکز بزرگ علمی و فرهنگی جهان اسلام تبدیل شد. رصدخانه مراغه در زمان خود مجهزترین مرکز نجوم در جهان بود و تأثیر عمیقی بر پیشرفت علم در شرق و غرب گذاشت. بعدها با انتقال پایتخت به سلطانیه و تبریز، اهمیت سیاسی مراغه کاهش یافت اما همچنان به عنوان شهری فرهنگی و علمی باقی ماند.
جاهای دیدنی مراغه
شهر مراغه بهقدری جاذبه دارد که هر نوع گردشگری را مجذوب خود میکند. در ادامه با برخی از مهمترین دیدنیهای مراغه آشنا میشویم:
رصدخانه مراغه
رصدخانه مراغه که در قرن هفتم هجری به دستور هلاکوخان و با مدیریت خواجه نصیرالدین طوسی ساخته شد یکی از مهمترین بناهای علمی جهان اسلام است. این مجموعه شامل ابزارهای نجومی دقیق، کتابخانهای بزرگ و مراکز تحقیقاتی بود. امروزه بقایای این رصدخانه یکی از نمادهای علمی ایران محسوب میشود.
گنبد کبود مراغه
گنبد کبود مراغه که به برج کبود نیز معروف است، یکی از زیباترین نمونههای معماری اسلامی در ایران بهشمار میرود. این برج آجری با تزئینات هندسی و کاشیکاری فیروزهای رنگ، یادگاری از دوران سلجوقیان است و بر روی مقبره یکی از امرای آن دوران ساخته شده است. این اثر بهدلیل طراحی هنرمندانهاش، الهامبخش بسیاری از معماران ایرانی در قرون بعد بوده است.
گنبد غفاریه مراغه
گنبد غفاریه یکی دیگر از مقابر تاریخی مراغه است که با طرحی متفاوت و ظرافتی چشمگیر ساخته شده. این اثر مربوط به دوره ایلخانی بوده و از نظر معماری و کاشیکاری اهمیت زیادی دارد. این گنبد در محدوده پارک غفاریه مراغه قرار گرفته و بازدید از آن برای علاقهمندان به تاریخ معماری ایران بسیار جذاب است.
معبد مهر ورجوی
در نزدیکی روستای ورجوی غاری سنگی و اسرارآمیز وجود دارد که به معبد مهر معروف است. این مکان پرستشگاه پیروان آیین میترائیسم در دوران پیش از اسلام بوده است. آثار حجاری شده در دل کوه، نشان از شکوه و قدرت این آیین در دوران باستان دارد. معبد مهر مراغه یکی از معدود نمونههای باقیمانده از نیایشگاههای میترائی در ایران است.
رودخانه صوفی چای و پارک جنگلی
برای کسانی که به طبیعت علاقه دارند، گردش در کنار رودخانه صوفی چای و پارک جنگلی اطراف آن تجربهای آرامشبخش است. این رودخانه از ارتفاعات سهند سرچشمه میگیرد و در مسیر خود مناظر چشمنوازی را ایجاد کرده است. در فصل تابستان، خانوادههای مراغهای در کنار این رودخانه بساط پیکنیک پهن میکنند و لحظات خوشی را میگذرانند.
آرامگاه اوحدی مراغهای
اوحدی مراغهای، شاعر بزرگ قرن هفتم هجری و از چهرههای برجسته ادبیات عرفانی ایران است. آرامگاه او در باغی زیبا و آرام در جنوب شهر قرار دارد. معماری مقبره ساده اما دلنشین است و فضای معنوی آن روح هر بینندهای را جلا میبخشد.
بازار سنتی مراغه
بازار تاریخی مراغه با طاقها و تیمچههای آجری خود، یکی از فعالترین بازارهای سنتی شمالغرب ایران است. در این بازار انواع محصولات محلی از جمله خشکبار، گردو، عسل، دوشاب، فرش دستباف و ظروف مسی به فروش میرسد. قدم زدن در این بازار، سفری در زمان، از گذشته تا امروز به حساب می آید.
هتل ها و اقامتگاه های مراغه
مراغه با وجود اینکه شهری کوچکتر از تبریز یا ارومیه است، اما از نظر امکانات اقامتی وضعیت خوبی دارد. در سالهای اخیر با توسعه گردشگری، چندین هتل و اقامتگاه سنتی با امکانات رفاهی مناسب در این شهر افتتاح شدهاند.
هتل بزرگ مراغه
هتل بزرگ مراغه یکی از معروفترین و مجهزترین هتلهای شهر است که در ورودی شهر از سمت تبریز و نزدیکی میدان گاز قرار دارد. این هتل چهار ستاره با اتاقهای تمیز، رستوران سنتی، اینترنت رایگان و پارکینگ اختصاصی، انتخابی مناسب برای اقامت خانوادگی و کاری محسوب میشود.
هتل آلیانس مراغه
هتل آلیانس از دیگر هتلهای محبوب مراغه است که بهدلیل موقعیت مکانی مناسب و قیمت مقرونبهصرفهاش، میان مسافران بسیار پرطرفدار است. دسترسی آسان به جاذبههای گردشگری و فضای آرام، از ویژگیهای مثبت این مجموعه است.
اقامتگاه های بوم گردی و خانه های محلی
در اطراف مراغه بهویژه در روستاهای نزدیک به سهند، اقامتگاههای بومگردی متعددی فعالیت دارند که تجربهای منحصربهفرد از زندگی سنتی آذربایجان را برای گردشگران فراهم میکنند. اقامت در خانههای گِلی با غذای محلی، نان داغ و چای آتشی، خاطرهای ماندگار از سفر به مراغه برایتان خواهد ساخت.
مسیر دسترسی به مراغه
برای سفر به مراغه میتوان از مسیرهای زمینی و ریلی استفاده کرد. جاده اصلی تبریز – مراغه از مسیر بناب و عجبشیر میگذرد و حدود دو ساعت زمان میبرد. همچنین ایستگاه راهآهن مراغه یکی از قدیمیترین ایستگاههای شمالغرب ایران است که قطارهایی از تهران، تبریز و میانه در آن توقف دارند. دسترسی آسان، یکی از مزیتهای مهم این شهر برای گردشگران داخلی است.
غذاهای محلی مراغه
سفر به مراغه بدون چشیدن غذاهای سنتی آن کامل نمیشود. غذاهایی چون کوکوی لوبیا، آش دوغ مراغه، کلهجوش، دلمه برگ مو و کتلت سیبزمینی از جمله خوراکهای پرطرفدار این منطقه هستند. همچنین دوشاب مراغه که از شیره انگور طبیعی تهیه میشود شهرتی سراسری دارد و به عنوان سوغات اصلی شهر شناخته میشود.
اقتصاد و محصولات محلی مراغه
اقتصاد مراغه بیشتر بر پایه کشاورزی، باغداری و دامداری استوار است. سیب مراغه از معروفترین محصولات کشاورزی ایران است و سالانه بخش زیادی از آن به خارج از کشور صادر میشود. علاوه بر سیب، زردآلو، گردو و دوشاب نیز از تولیدات شاخص این منطقه بهشمار میآیند. همچنین صنایع دستی چون فرشبافی، مسگری و تولید لبنیات محلی، نقش مهمی در اقتصاد خانوارهای مراغهای دارند.
مراغه، شهری است که تاریخ، علم، طبیعت و فرهنگ را در دل خود جای داده است. شهری که روزگاری پایتخت علم و اندیشه در جهان اسلام بود و امروز نیز با آثار تاریخی، طبیعت زیبا و مردمی مهماننواز، میتواند یکی از قطبهای گردشگری شمالغرب ایران باشد. اگر به دنبال سفری آرام، اصیل و پر از تجربه های جدید هستید، مراغه مقصدی است که باید در لیست سفرهای خود قرار دهید.
