در سالهای اخیر، دادههای کلان به ابزاری برای پیشبینی برندگان جوایز نوبل تبدیل شدهاند. پیشتر انتظار برای اعلام برندگان نوبل بیشتر بر پایه حدس و گمان بود، چرا که فرآیند انتخاب برندگان توسط کمیتههای نوبل به شدت محرمانه است و نامزدها تا ۵۰ سال بعد نیز محرمانه باقی میمانند.
با این حال در علوم و اقتصاد، دادههای بیشتری برای ارزیابی تأثیر کارها وجود دارد. هر سال شرکت تحلیلی کلاریویت پژوهشگران پرارجاع را شناسایی میکند؛ مقالات منتشرشده از سال ۱۹۷۰ بررسی میشوند و آنهایی که بیش از ۲۰۰۰ بار استناد شدهاند، شناسایی میشوند. پس از حذف پژوهشگرانی که بیش از حد به آثار خود استناد کردهاند و کمی ارزیابی انسانی در مورد نوآوری و تأثیر، شرکت افرادی را به عنوان «برندگان استناد» معرفی میکند. این افراد به عنوان کاندیدای بالقوه نوبل تلقی میشوند. نکته مهم این است که این پیشبینیها بر پایه هوش مصنوعی نیست و فرآیند تحلیل، ترکیبی از دادههای آماری و قضاوت انسانی است.
تحلیل دادههای کلاریویت توسط نشریه The Economist نشان میدهد فاصله زمانی میان قرار گرفتن در فهرست برندگان استناد و دریافت جایزه نوبل، در سالهای اخیر کمی کاهش یافته است. همچنین، کمیتههای نوبل گرایش بیشتری به نامزد کردن کارهای مرتبط با مسائل روز دارند، مانند چینش پروتئین، CRISPR و گرافن.
امسال دو حوزه برجسته در میان نامزدهای علمی دیده میشوند:
· زیستشناسی و داروسازی: کشف هورمون گرلین توسط دو پژوهشگر ژاپنی، که نقش کلیدی در تنظیم اشتها و متابولیسم دارد و راه را برای توسعه داروهای GLP-1 هموار کرده است.
· فیزیک کوانتومی: کار دیوید دیوینچنزو و دنیل لوس در ایجاد رایانههای کوانتومی با استفاده از اسپین الکترونها برای رمزگذاری کیوبیتها.
یکی از نکات برجسته امسال، ورود برای اولین بار یک پژوهشگر از سرزمین اصلی چین به جای هنگکنگ به فهرست است. ژانگ تائو از مؤسسه فیزیک شیمیایی دالیان با توسعه کاتالیز تکاتمی، عملکرد و صرفهجویی هزینه در واکنشهای شیمیایی را بهبود داده است. حضور او در فهرست، نشانهای از ارتقای کیفیت تحقیقات علمی چین است، همزمان با کاهش نسبت پژوهشگران پرارجاع آمریکایی. پیشبینی میشود طی سه سال آینده، تعداد پژوهشگران پرارجاع چین از آمریکا پیشی بگیرد.
سن برندگان جوایز علمی نیز در حال افزایش است؛ شاید به دلیل پیچیدگی ابزارها و تکنیکهای مورد نیاز و زمان لازم برای آشکار شدن ارزش یک کشف علمی. این در حالی است که در حوزههایی مانند اقتصاد، صلح و ادبیات، سن برندگان تغییر زیادی نکرده است.
در مجموع، تحلیل دادههای کلاریویت و روندهای کنونی نشان میدهد که پیشبینی برندگان نوبل علمی، هرچند صددرصد دقیق نیست، اما با دادههای بزرگ و ارزیابی دقیق میتواند بینش روشنی از نوآوریهای مهم و جهتگیریهای علمی فراهم کند.
منبع: اکوایران