به گزارش خبرگزاری ایمنا، در دنیای پرشتاب و پیچیده امروز، کودکان بیش از هر زمان دیگری در معرض امواج متنوعی از اطلاعات، هیجانات و بحران‌های اجتماعی قرار دارند و آنچه در این میان اهمیت دارد، نه فقط محافظت فیزیکی از کودک، بلکه طراحی هوشمندانه فضای روانی او است و این فضا باید به گونه‌ای باشد که در آن احساس امنیت، اعتماد و آرامش شکل بگیرد و والدین دیگر تنها نقش مراقب را ایفا نمی‌کنند، بلکه به‌عنوان معماران روان کودک، باید توانایی ساختن زیرساخت‌هایی را داشته باشند که تاب‌آوری، انعطاف‌پذیری و سلامت روانی را در فرزندشان تقویت کند.
در این مسیر، مهارت‌های ارتباطی والدین، شیوه مواجهه آنها با بحران‌ها و نحوه انتقال احساسات و اطلاعات به کودک، به‌مثابه ابزارهایی حیاتی برای شکل‌گیری شخصیت مقاوم و متعادل کودک عمل می‌کنند و کودکانی که در محیطی آگاهانه و همدلانه رشد می‌کنند، نه‌تنها بهتر با چالش‌های زندگی کنار می‌آیند، بلکه در آینده نیز توانایی بیشتری برای مدیریت روابط، تصمیم‌گیری‌های پیچیده و حفظ آرامش در موقعیت‌های دشوار خواهند داشت.
در سال‌های ابتدایی زندگی، کودک جهان را از دریچه خانواده می‌بیند و کیفیت روابط درون‌خانوادگی، به‌ویژه تعامل والدین با فرزندان، نقشی تعیین‌کننده در شکل‌گیری احساس امنیت روانی دارد؛ اگر کودک در محیطی پرتنش، بی‌ثبات یا فاقد همدلی رشد کند، احتمال بروز اضطراب‌های مزمن در او افزایش می‌یابد و در مقابل، خانواده‌هایی که با آگاهی و محبت رفتار می‌کنند، بستری فراهم می‌آورند که کودک بتواند احساسات خود را بشناسد، بیان کند و در مواجهه با چالش‌ها، واکنش‌های سالم‌تری نشان دهد.
یکی از مؤثرترین ابزارهای والدین برای کاهش اضطراب کودک، گفت‌وگوی هدفمند و متناسب با سطح شناختی او است؛ کودکان نیاز دارند تا اتفاقات پیرامون خود را درک کنند، اما نه با حجم اطلاعاتی که فراتر از ظرفیت روانی آنها باشد و والدین باید بتوانند مفاهیم پیچیده را به زبان ساده، قابل فهم و بدون بار هیجانی منفی منتقل کنند که این نوع گفت‌وگو نه‌تنها اضطراب کودک را کاهش می‌دهد، بلکه به او کمک می‌کند تا درک واقع‌بینانه‌تری از جهان اطراف خود داشته باشد.
تأثیر وجود صمیمیت در خانواده بر کنترل استرس و اضطراب کودکان / درباره اتفاقات با کودکان شفاف، اما متناسب با سن آنها گفت‌وگو کنید
الهام محبتی، متخصص روان‌پزشکی، استاد دانشگاه و عضو هیئت علمی دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه وجود صمیمت در خانواده کمک بسزایی به کاهش استرس و اضطراب کودک می‌کند و والدین باید به این نکته توجه ویژه‌ای داشته باشند، اظهار کرد: گاهی اوقات نیاز است متناسب با سن کودک، اتفاقات رخ داده و بحران‌های پیش آمده مطرح شود و باید توجه داشت که گاهی اوقات نیازی برای بیان تمام جزئیات اتفاقات برای کودک وجود ندارد.
وی با بیان اینکه والدین تنها لازم است که مواردی را برای کودک خود مطرح کنند و جزئیاتی را در اختیار او قرار دهند که برای سن کودک مناسب باشد، افزود: دادن جزئیات بیش از حد به کودکان درباره یک اتفاق یا موضوع استرس‌زا نه تنها کمکی به کودک نمی‌کند، بلکه می‌تواند منجر به تشدید تنش، استرس و اضطراب کودک شود.
متخصص روان‌پزشکی، استاد دانشگاه و عضو هیئت علمی دانشگاه با بیان اینکه اطلاعاتی که به کودک درباره موقعیت‌های مختلف داده می‌شود، باید اطلاعاتی صحیح و شفاف باشد، اما جزئیات و شیوه بیان این اطلاعات باید با سن کودک متناسب باشد، تصریح کرد: زمانی که والدین درباره یک موضوع به کودک خود اطلاعات نادرستی انتقال دهند، ممکن است کودک اطلاعات صحیح را از راه‌های دیگری به دست آورد و این اتفاق می‌تواند بی‌اعتمادی به والدین را به همراه داشته باشد.
یکی از مقوله‌های سلامت روان، تاب‌آوری است / چگونه تاب‌آوری را در کودکان تقویت کنیم؟
محبتی با بیان اینکه نیازی نیست به صورت مداوم اطلاعات یک اتفاق در اختیار کودکان قرار گیرد، چراکه این اقدام، اتفاقات را به کودک یادآوری می‌کند و تشدید استرس و اضطراب را به همراه خواهد داشت، ادامه داد: یکی از مقوله‌های سلامت روان، تاب‌آوری است و نحوه رفتار و تربیت والدین می‌تواند تأثیر بسزایی در تقویت تاب‌آوری کودک داشته باشد.
وی با بیان اینکه به منظور افزایش تاب‌آوری کودکان، والدین باید به آنها اجازه دهند احساساتی که در شرایط مختلف تجربه می‌کنند را در میان بگذارند و درباره آنها صحبت کنند، گفت: والدین باید به کودک فرصت و فضای کافی بدهند و از عجله و شتاب برای رسیدن به پایان صحبت‌های کودک خودداری کنند، چراکه همین اقدام می‌تواند استرس و اضطراب را تشدید کند.
متخصص روان‌پزشکی، استاد دانشگاه و عضو هیئت علمی دانشگاه با بیان اینکه والدین برای افزایش تاب‌آوری فرزندان باید ابتدا به آرامش خود توجه کنند، اضافه کرد: در واقع والدین در ابتدا باید خود به آرامش برسند و توان حفظ آرامش خود را در موقعیت‌های استرس‌زا و اضطراب‌آور داشته باشند تا این آرامش به کودک منتقل شود و کودک این الگو را از والدین خود دریافت و آن را عملی کند.
تاب‌آوری، مهارتی آموختنی است که از دل تجربه‌های روزمره و تعاملات خانوادگی شکل می‌گیرد و والدینی که به کودک خود اجازه می‌دهند احساسات خود را بشناسد، نام‌گذاری کند و درباره آنها صحبت کند، در واقع پایه‌های تاب‌آوری را در او بنا می‌گذارند و این آموزش هیجانی، کودک را قادر می‌سازد تا در مواجهه با موقعیت‌های دشوار، به‌جای واکنش‌های هیجانی شدید، از راهکارهای منطقی و آرام استفاده کند.
کودکان به‌طور ناخودآگاه، حالات روانی والدین را جذب و تقلید می‌کنند و اگر والدین در شرایط بحرانی بتوانند آرامش خود را حفظ کنند، این رفتار الگویی قدرتمند برای کودک خواهد بود؛ در واقع، آرامش والدین نه‌تنها به کاهش اضطراب کودک کمک می‌کند، بلکه به او یاد می‌دهد که در موقعیت‌های دشوار، می‌توان با حفظ تعادل روانی، تصمیمات بهتری گرفت، بنابراین مراقبت از سلامت روان والدین، اقدامی ضروری در مسیر تربیت فرزندانی تاب‌آور و متعادل است.
همدلی، عنصر مغفول‌مانده‌ای است که در تربیت بسیاری از کودکان نادیده گرفته می‌شود و والدینی که به احساسات کودک احترام می‌گذارند، بدون قضاوت به حرف‌های او گوش می‌دهند و درک متقابل را جایگزین نصیحت‌های خشک می‌کنند، در واقع ذهنی مقاوم و منعطف را در کودک پرورش می‌دهند که این نوع تربیت، نه‌تنها اضطراب را کاهش می‌دهد، بلکه کودک را برای مواجهه با پیچیدگی‌های زندگی آینده آماده‌تر می‌سازد.
منبع: ایمنا
